Translate

Τετάρτη 6 Ιουνίου 2012

Ο Ευαγγελισμός μιας Νέας Πολιτισμικής Συνειδητότητας



Ομιλια του Δρ Μάνου Δανέζη
Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Αθήνας
Κυριακη 1/4/12


Τα πρώτα βήματα της μεγάλης πολιτισμικής αλλαγής πρέπει να γίνουν από εμάς, εδώ και τώρα

Όπως όλοι έχουμε αντιληφθεί, ο δυτικός πολιτισμός διέρχεται μια περίοδο δραματικά αυξανόμενης κρίσης, η οποία συν τω χρόνω αποσαρθρώνει τις παγκόσμιες κοινωνικές δομές.
Το φαινόμενα αυτό δεν έχει τοπικά χαρακτηριστικά, αλλά αφορά και αναφέρεται στο σύνολο του δυτικού κόσμου, αν και εξωτερικεύεται με διαφορετικούς τρόπους στις διάφορες τοπικές κοινωνίες αναλόγως του βαθμού εξέλιξής τους.
Ως παράδειγμα αναφέρουμε την διεθνή οικονομική κατάρρευση που βιώνουμε και η οποία δεν είναι το αίτιο αλλά το αποτέλεσμα μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης αξιών και ιδεών.
Οι διαπιστώσεις αυτές οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν βρισκόμαστε μπροστά σε μια δυσλειτουργία ενός κοινωνικού συστήματος, αλλά σε φαινόμενα πολιτισμικής κατάρρευσης αυτού που αναφέρεται ως Δυτικός Πολιτισμός.
Χαρακτηριστικό φαινόμενο αυτής της κατάρρευσης είναι η εγκατάλειψη των αρχών της συλλογικότητας, της κοινωνικότητας και του κοινοτικού πνεύματος, δηλαδή των βασικών στοιχείων δόμησης του πολιτισμού μας.
Η συλλογικότητα έχει αντικατασταθεί από την ιδιώτευση, την υποκειμενικότητα, την ατομικότητα και τον εγωκεντρισμό. Με τον τρόπο αυτό η κοινωνία χάνει τη συνοχή της και αυτοδιαλύεται σε ένα σύνολο συγκρουόμενων ατόμων. Το εγώ αντικαθιστά το εμείς. Το είμαι αντικαθίσταται από το έχω. Με τον τρόπο αυτό ο Δυτικός πολιτισμός από κοινωνικός, μετατρέπεται σε εξατομικευμένο και συν τω χρόνω φθείρεται, διαφθείρεται, και καταρρέει.
Την κατάρρευση αυτή, η οποία, έχει οδηγήσει τον Δυτικό Πολιτισμό στην σημερινή δραματική κατάσταση, είναι επιτακτική ανάγκη να τη σταματήσει η ανάπτυξη ενός νέου Δυτικού Πολιτισμικού Ρεύματος το οποίο θα πρέπει να στηρίζεται, τόσο στις ανθρωπιστικές αρχές, τις οποίες ο Δυτικός Πολιτισμός έχει προ πολλού και εξ ολοκλήρου λησμονήσει, όσο και στο νέο επιστημονικό πνεύμα που επιτάσσει την ανάπτυξη μιας νέας λογικής και ηθικής της επιστήμης.

Γι’ αυτή την κατάρρευση δραματική ευθύνη φέρει η επιστήμη, βεβαίως χωρίς σκοπιμότητα και δόλο, στο μέτρο όμως που στήριξε μονοσήμαντα την ανάπτυξή της σε μια σειρά δογμάτων τα οποία αναγόρευαν την αισθητή υλική πραγματικότητα ως μοναδικό πρωταρχικό αξιακό γεγονός.
Μέσω των δογμάτων αυτών η επιστήμη προσπάθησε να διαχωρίσει τη θέση της απέναντι στην παπική, βίαια, ωφελιμιστική, αντιουμανιστική και αντιχριστιανική μεσαιωνική θεοκρατία η οποία δυνάστευε τόσο τις επιστημονικές δομές όσο και την ευρύτερη κοινωνική ανάπτυξη.
Με τον τρόπο αυτό ο Πολίτης των Δυτικών κοινωνιών, αλλά και οι επιστήμονες, μετά την μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 16ου – 17ου αιώνα, διδάσκονταν και διδάσκονται ακόμα, την φιλοσοφία του «υλισμού» ο οποίος δέχεται την υπαγωγή του πνεύματος στην ύλη θεωρώντας ότι κάθε τι που υπάρχει είναι ύλη και ότι το πνεύμα εξαρτάται μόνο από εξωτερικές συνθήκες.
Ομοίως μεγάλες μορφές της επιστήμης και της φιλοσοφίας όπως ο Χομπς, ο Καρτέσιος, και ο Μπαρούχ Σπινόζα. δίδαξαν τον «Μηχανιστικό Υλισμό». Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, τα αποτελέσματα των φυσικών διεργασιών δεν υποκρύπτουν κανένα άλλο νόημα, ούτε πίσω από αυτά μπορούμε να διακρίνουμε γενεσιουργά γεγονότα αόρατα και απροσδιόριστα από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Δηλαδή τα στοιχειώδη σωμάτια,, υ ύπαρξη των οποίων έχει αποδειχθεί πειραματικά, δεν είναι γεγονότα πραγματικά άρα και επιστημονικό επειδή βρίσκονται εκτός των δυνατοτήτων των ανθρώπινων αισθήσεων.
Για τον Μηχανιστικό Υλισμό ολόκληρο το Σύμπαν είναι μια Μηχανή και τίποτα άλλο.
Άλλη φιλοσοφική θεωρία που απασχόλησε τους διανοητές ήταν της «Αισθησιαρχίας». Σύμφωνα με την φιλοσοφική αυτή θεώρηση, οι γνώσεις και ιδέες, όπως και ολόκληρος ο πνευματικός βίος των ανθρώπων γενικότερα, έχουν ως πηγή τους τις αισθήσεις, και ακόμα, μόνον όσα αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι με τις αισθήσεις τους είναι πραγματικά και αληθινά, ενώ όλα τα άλλα είναι πλάσματα της φαντασίας.
Πατέρες αυτών των ιδεών δεν υπήρξαν κάποιοι άγνωστοι αλλά μεγάλοι δυτικοί διανοητές όπως Ο Χομπς (1588-1679) και ο Τζων Λοκ (1632-1704).
Η ανάπτυξη μιας σειράς παρόμοιων φιλοσοφικών ιδεών συνεχίστηκε μέχρι την εποχή μας με κυρίαρχη σε επιστημονικό και κοινωνικό επίπεδο την φιλοσοφία του «Οπερασιοναλισμού», η οποία αποτελεί μια σύγχρονη εκδοχή αυτού που γενικότερα ονομάζουμε «Θετικισμό». Ο Οπερασιοναλισμός δέχεται ότι οι θεωρητικές επιστημονικές έννοιες έχουν κάποιο πραγματικό νόημα μόνο αν καταλήγουν σε κάποια «πράξη μέτρησης» ως προς ένα καθορισμένο σύστημα μέτρησης. Με βάση αυτή τη λογική η μελέτη του χώρου και του χρόνου συνίσταται απλά στη μέτρηση της συμπεριφοράς ρολογιών και ράβδων μέτρησης
Το αδιανόητο όμως αυτής της φιλοσοφικής αντίληψης περί Φύσης και Κοινωνίας είναι ότι, διατυπώνει το αίτημα ότι για να είναι κάτι πραγματικό άρα και επιστημονικά αποδεκτό πρέπει να μπορεί να συγκριθεί με κάθε τι άλλο το οποίο ήδη έχει χαρακτηριστεί ως πραγματικό και επιστημονικό. Για να γίνει κάτι τέτοιο θα έπρεπε να βρετηεί μια κοινή μονάδα μέτρησης όλων των «πραγματικών» πραγματων και γεγονότων. Με βάση αυτή την λογική ως μέτρο σύγκρισης όλων των πραγματικών και επιστημονικά αποδεκτών γεγονότων επιλέχθηκε το «Χρήμα». Με τον τρόπο αυτό ο οπερασιοναλιστικός πλέον πολιτισμός αλώθηκε από την δύναμη του μέτρου του δηλαδή του χρήματος. Υποδουλωμένος πλέον από την δύναμη αυτού του παγκόσμιου μέτρου, έφτασε στο έσχατο σημείο εξαθλίωσης να μετατρέπει προς χάριν σύγκρισης την αξία ενός ανθρώπου σε χρήμα προκειμένου να διεκδικήσει, π.χ πολεμικές αποζημιώσεις για τις τυχόν ανθρώπινες απώλειες. Ο Οπερασιοναλισμός αναπτύχθηκε στην πιο αδιάλλακτη μορφή του από τον Π.Μπρίτζμαν.

Μέσω αυτού του δυτικού υλιστικού και μηχανοκρατικού φιλοσοφικού πολιτισμικού στοχασμού, η μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 16ου-17ου αιώνα οδήγησε μεν τις κοινωνικές διοικητικές και επιστημονικές δυτικές δομές στον απογαλακτισμό τους από τις επικρατούσες θεολογικές δομές, συγχρόνως όμως τις οδήγησε μια νέα πιο σκληρή θεοκρατική δομή.
Θεός αυτής της θεολογικής δομής είναι η φιλοσοφική έννοια της «ύλης». Ο νέος αυτός «θεός» είναι και αυτός «πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωή χορηγός». Οι επί της Γης απόστολοι και νομοθέτες του νέου αυτού Θεού είναι οι χρηματιστηριακοί οίκοι, οι οποίοι συντάσσουν τις «δέκα εντολές», και τους κανόνες «αγιοσύνης» τους οποίους πρέπει να τηρούν οι πολίτες αν θέλουν να έχουν τις ευλογίες του Θεού της «ύλης». Το άγιο πνεύμα αντικαθίσταται από την έννοια του χρήματος. το οποίο εκπορεύεται από τον θεό της ύλης ως ανταπόδοση σε εκείνους τους πολίτες που τον υπηρετούν.
Ναοί του Θεού της ύλης, τα χρηματιστήρια και οι τράπεζες, στις οποίες οι πιστοί πρέπει να καταθέτουν το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων του μόχθου τους ή και την ίδια τη ζωή ή την αξιοπρέπειά τους, αποτιμημένη σε χρήμα.
Η ανιστόρητη αυτή αντιμετώπιση του παγκόσμιου ουμανιστικού αιτήματος μιας παγκόσμιας ειρηνικής κοινωνίας ανθρώπων, παίρνει τη μορφή μιας απλής οικονομικής κοινοπραξίας συμφερόντων. Σύμφωνα με την μηχανιστική και αντικοινωνική αυτή αντίληψη, ανθρώπινα αγαθά όπως η φιλία, η ειρηνική συνύπαρξη, η αγάπη και η αλληλεγγύη, δεν είναι αποτελέσματα μιας εσωτερικής ανθρώπινης ανέλιξης, η οποία εκφράζει ένα ευρύτερο επίπεδο πολιτισμικής ανάπτυξης. Οι σχέσεις των ανθρώπων και των αντίστοιχων κοινωνιών τους στηρίζονται μονοδιάστατα στην έννοια του αμοιβαίου υλικού συμφέροντος και διαρκούν όσο αυτό διαρκεί
Επειδή όμως οι κοινωνικές εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί προς μια στρεβλή κατεύθυνση, δεν υπάρχει παρά μόνο μια διέξοδος από την κρίση, η συνειδητοποίηση της ανάγκης μιας εσωτερικής προσωπικής μας αναμόρφωσης, Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει ως βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα την αναμόρφωση των καθιερωμένων θεσμών και μακροπρόθεσμα την κατάρρευση της σημερινής οικονομίστικης λογικής και την ανάπτυξη ενός νέου Ουμανιστικού Πολιτισμού. Έτσι είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι, η επανάσταση η οποία ήδη συντελείται στους τομείς της ενέργειας, της τεχνολογίας, της οικογενειακής ζωής, τις σχέσεις των δύο φύλων, του τομέα της επικοινωνίας, θα έχει ως αποτέλεσμα, αργά ή γρήγορα, μια εκρηκτική πολιτική και πολιτιστική έκρηξη για την οποία πρέπει όλοι να είμαστε προετοιμασμένοι. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εύκολο εφόσον προσκρούει σε μια στρεβλά αναπτυγμένη αίσθηση του «δημόσιου και οικονομικού συμφέροντος».
Αυτή την κατάρρευση του Δυτικού πολιτισμού, έρχεται να σταματήσει η ίδια η Επιστήμη, μέσα από τις νέες ανακαλύψεις τις και τη νέα φυσική φιλοσοφία που απορρέει από αυτήν.
Η θεωρητική και πειραματική προσέγγιση μιας νέας συμπαντικής επιστημονικής αλήθειας, διαχέεται στην δομή των ανθρώπινων κοινωνιών και τις γονιμοποιεί, αναγκάζοντας τις κοινωνίες των πολιτών να βιώνον τις οδύνες του τοκετού ενός νέου πολιτισμικού ρεύματος.
Η μεγάλη αυτή επιστημονική επανάσταση, η οποία όπως και εκείνη του 16ου-17ου αιώνα, θα σχηματοποιήσει σε νέες βάσεις τις κοινωνικές διοικητικές δομές, στηρίζεται σε τρεις νέες βασικές επιστημονικές αλήθειες, επιστημονικά τεκμηριωμένες τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πειραματικό επίπεδο.

Η πρώτη αλήθεια αναφέρεται στην αποκάλυψη του τι είναι στην ουσία αυτό το οποίο ονομάζουμε αντικειμενική πραγματικότητα και σε προέκταση τι είναι αυτό το οποίο ονομάζουμε ύλη και αποτελεί το θεό του καταρρέοντος πολιτισμικού ρεύματος.
Η σύγχρονη επιστημονική σκέψη μέσω της πειραματικής διαδικασίας γνωρίζει πλέον ότι η αισθητή υλική πραγματικότητα αποτελεί μια ψευδαίσθηση της ανθρώπινης φυσιολογίας η οποία δημιουργείται μέσα σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου με την βοήθεια των αισθητηρίων οργάνων μας.
Η Υλική πραγματικότητα δεν είναι παρά ένα matrix,
Σύμφωνα με την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας η υλική συμπαντική πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά «η προβολή (το είδωλο, το καθρέφτισμα) όσων υπάρχουν στο πραγματικό τετραδιάστατο μη Ευκλείδειο και αθέατο Σύμπαν πάνω σε έναν ψεύτικο τρισδιάστατο και Ευκλείδειο χώρο που φτιάχνουν πλαστά οι αισθήσεις μας».
Τον χώρο αυτό η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας ονομάζει χώρο Minkowski.
Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας συνέλαβε την ιδέα, την οποία εξέφρασε και μαθηματικά, ότι το κύριο συστατικό της κλασικής Φυσικής, «η αισθητή ύλη», δεν είναι παρά η καμπύλωση του κύριου συστατικού του κόσμου των μαθηματικών, του τρισδιάστατου χώρου». Όμως επειδή, όπως αναφέραμε, ο χώρος είναι ένα αισθητό «τίποτα», η ύλη είναι η καμπύλωση αυτού του «τίποτα»
Έτσι, όταν ο «χώρος» των τριών διαστάσεων καμπυλώνεται προς την 4η διάσταση μεταξύ ενός ελάχιστου και ενός μέγιστου ορίου, τότε οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται αυτή την καμπύλωση σαν πυκνότητα ύλης. Με λίγα λόγια και η αισθητή ύλη δεν είναι παρά ένα κατασκεύασμα του εγκεφάλου μας. Μια πλαστή εικόνα μιας άλλης μη αισθητής πραγματικότητας.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Ο θεός της σημερινής πολιτισμικής συνείδησης δεν είναι παρά το φάντασμα μιας άλλης πραγματικότητας που βρίσκεται έξω από τις δυνατότητες της ανθρώπινης φυσιολογίας και της προσέγγισης μέσω των αισθήσεών μας και των οργάνων μέτρησης που τις επαυξάνουν.
Το χρήμα ως μέτρο αξιολόγησης υλικών πραγμάτων και ανθρώπων μηδενίζεται ως αξιακό γεγονός, ενώ οι ναοί του τράπεζες και χρηματιστήρια περιορίζονται στις πραγματικές τους διαστάσεις, δηλαδή γίνονται μέσα εξυπηρέτησης, με το αζημίωτο βέβαια, των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας.

Η δεύτερη επιστημονική αλήθεια στην οποία θα στηριχθεί το νέο πολιτισμικό ρεύμα είναι ή έννοια της Ολικότητας.
Το Σύμπαν της σύγχρονης επιστήμης είναι ένα ενιαίο σύστημα το οποίο δεν μερίζεται, ούτε αποτελείται από μέρη. Η αίσθηση των εξατομικευμένων αντικειμένων και μορφών δεν αποτελεί παρά μια νέα πλάνη η οποία στηρίζεται σε μια ιδιομορφία, βασικά, της όρασής μας, αλλά γενικότερα της εγκεφαλικής μας συγκρότησης.
Τα πάντα μέσα στο Σύμπαν είναι ένα. Μια απέραντη ενιαία, και αδιαίρετη ενότητα
Μέσα σε αυτή την ενότητα χάνεται η έννοια της εξατομίκευσης της προσωπικής ύπαρξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να ευτυχεί το μέρος, αν πάσχει το όλον. Η ευτυχία των μερών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ευτυχίας του συνόλου.
Η διαπίστωση αυτή οδηγεί σε μια κοινωνική φιλοσοφία του «εμείς» και του «είμαι», καταργώντας την κοινωνική φιλοσοφία του «εγώ» και του «έχω».

Την τρίτη επιστημονική αλήθεια την γνωρίζουμε από παλιά, αλλά κάνουμε ότι αγνοούμε τις κοινωνικές προεκτάσεις της. Η αλήθεια αυτή είναι ο νόμος δράσης αντίδρασης που μας διδάσκει ότι μέσα σε μια ενιαία και αδιάσπαστη συμπαντική ουσία, κάθε κακή δράση μας πάνω σε κάποιο συμπαντικό μέρος, δημιουργεί την αυτόματη και ενστικτώδη αντίδραση του συνόλου της Δημιουργίας πάνω σε μας. Με λίγα λόγια ότι κάνουμε το εισπράττουμε πολλαπλάσια από κάθε γωνιά της συμπαντικής ενότητας.
Τέλος η έννοια της συμπαντικής αδιαίρετης ενότητας δημιουργεί μια νέα περιβαλλοντική συνείδηση εφόσον η φύση είναι ένα μέρος του όλου και κάθε δράση μας εναντίον της σημαίνει δράση ολόκληρης της δημιουργίας εναντίον μας.

Γνωρίζοντας όλα τα προηγούμενα όλοι αναρωτιόμαστε, πως μπορούμε να βοηθήσουμε στην εξάπλωση αυτού του τόσο αναγκαίου νέου πολιτισμικού ρεύματος;
Το βασικό αίτιο της συγκρότησης ενός πολιτισμικού ρεύματος είναι η κατασίγαση των διαφορετικών ανθρώπινων φόβων. Βασικό όμως αίτιο δημιουργίας του φόβου είναι η έννοια της Ανάγκης. Όμως μια κοινωνία που κυριαρχείται από υπέρμετρους φόβους, είναι μια υποταγμένη κοινωνία, ανίκανη να αντιδράσει λογικά και ήρεμα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της. Μια φοβισμένη κοινωνίας κυριαρχείται από την αίσθηση του πανικού, της οργής, της ανεξέλεγκτης βίας. Μια φοβισμένη κοινωνία είναι μια εύκολα χειραγωγούμενη κοινωνία.
Το γιγάντωμα των αναγκών και των φόβων μας, μας στερεί το υπέρτατο ανθρώπινο αγαθό, την ελευθερίας μας.
Σήμερα πλέον κατανοούμε γιατί ο δυτικός πολιτισμός, μας δημιούργησε έναν καταιγισμό πλαστών και άχρηστων αναγκών. Όχι για να μας κάνει πιο ευχάριστη τη ζωή. αλλά επειδή αυξάνοντας τις ανάγκες μας, γιγάντωνε πλαστά τους φόβος μας. Μας έκανε υποταγμένους και εύκολα χειραγωγούμενους.
Ας αντιδράσουμε από σήμερα. Ας ελαχιστοποιήσουμε τους φόβους μας ελαχιστοποιώντας τις πλαστές ανάγκες μας,
αντικαθιστώντας τις έννοιες του «αμοιβαίου συμφέροντος» και της περιστασιακής «ελεημοσύνης» με το μόνιμο αίσθημα της «Ανθρώπινης Αλληλεγγύης»..

Ας κάνουμε την αντίστασή μας τραγούδι.
Ας κάνουμε την επανάσταση μας δουλειά, γνώση, υπευθυνότητα, συλλογικότητα.
Ας κάνουμε την αντίδρασή μας αξιοπρέπεια.

Σήμερα όλοι αναρωτιόνται, πότε, που και από ποιους θα αρχίσει αυτή η τόσο αναγκαία για όλους πολιτισμική αλλαγή
Ας αναλογιστούμε:
Αν όχι εδώ που;
Αν όχι τώρα πότε;
Αν όχι από εμάς από ποιούς;